Dolar tl karşısında her geçen gün güçlenerek artıyor. Merkez bankasının 100 baz puan politikasını düşürmesiyle yatay seyir eden dolar/tl paritesinde faiz düşüş sonrası güç dolar kanadına kaydı.
Dolara müdahale gelirse 9 TL olur mu?
Aylardır piyasaya hükümete yakın isimler tarafında dolara müdahale gelecek sonrasında dolar 9 -10 lira seviyelerine kadar düşeceği iddia ediliyor.
Peki, neden bu iddia ortada dolaşıyor?
Hatırlanacağı üzere 22 aralık günü merkez bankasının etkin müdahalesiyle dolar 18 lira üzerinden 11 liraya kadar geriledi. Merkez bankası yaklaşık 6-9 milyar dolar arasında bir satım gerçekleştirerek bir algı yaratma yoluna gitti.
Ancak 1 2 ay geçmeden dolar tekrar yükselmeye başladı.
Bu durumun temel sebebleri merkez bankasının nakit rezervinin sınırlı olması, cari açık, dış borç ödemesinin fazlalığı, devlet kuruluşlarının ve özel şirketlerin dolar ihtiyacı
"2022 Temmuz sonu itibarıyla, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış dış borç verisi kullanılarak hesaplanan kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stoku, 182,0 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir. Söz konusu stokun 16,1 milyar ABD dolarlık kısmı, Türkiye’de yerleşik bankaların ve özel sektörün yurt dışı şubeleri ile iştiraklere olan borçlarından oluşmaktadır. Borçlu bazında değerlendirildiğinde, toplam stok içinde kamu sektörünün %19,4, Merkez Bankası’nın %16,3, özel sektörün ise %64,3 oranında paya sahip olduğu gözlenmektedir"
Merkez bankasının "Kısa Vadeli Dış Borç İstatistikleri Gelişmeleri - Temmuz 2022" raporundan aldığımız bilgiler incelendiğinde 1 yıl ve 1 yıldan daha kısa 182 milyar dolarlık bir dış borcunda varlığı düşünüldüğünde merkez bankasının çok ciddi dolar ihtiyacı olacak, klasik iktisat bağlamından duruma bakarsak yani arz-talep dengesinden doların düşme ihtimali söz konusu değildir.
Dolar Nasıl Düşer
22 aralık gibi bir operasyon düzenlenirse dolar 9-10 dolar seviyelerine kadar bir ihtimal gerilebilir. Ancak o kadar rezerv var mı, büyük bir muamma.
Merkez bankası swap rezervleri çıkartıldığında yaklaşık 52 milyar dolarlık eksi bir borç ortaya çıkmaktadır.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ısrarla faizi düşereceğini ifade etmesi de doların artış sebeplerinden biridir.
Doların düşmesi için gerçekleşmesi gerekenler;
- Faiz artışının yapılması
- Yapısal reformlar
- Merkez bankasının bağımsız olması
- Cari açığın azaltılması
- Ödeme dengesinin kurulması
- Bütçede şeffaflık olması
- Demokratik unsurların geliştirilmesi
Listeyi uzatmaya kalkarsak binlerce madde sıralamamız gerekcektir.
Genel olarak düzenilmesi gereken sorunlar bu ilkeler bağlamında gerçekleşmektedir.
Hükümete yakın ekonomist ve gazetecilerin ekim ayında türkiyeye dolar yağacak söylemlerinin ne kadarı doğru çıkacak zamanlar göreceğiz. Ancak yapısal reformlar yapıldığı sürece bu dolar ateşi sönmeyecektir.
Muhalif ekonomistlerin analizlere bakıldığında doların 25-30 lira seviyelerine çıkacağını ifade etmesi ve doların her geçen gün artması ülkemizde enflasyonu ciddi bir biçimde arttırıyor.
Şuan ki yaklaşımla ekonominin düzeleceği pek mümkün değil.