Kottan çıkarmanın ne olduğu konusu, borsaların piyasa dışında kalması olarak ifade edilir. Belirli durumlarda şirketler otorite veya kendi istekleri doğrultusunda piyasa dışında bırakılabilir. Kottan çıkarma işlemi, borsa dilinde kote olmak veya kotasyon terimleriyle çok yakından ilişkilidir.
Borsa kotundan çıkarılan şirketlerde hissedar olanların ortaklık hakları kaybolmamakla beraber hisse senetleri borsada alım satıma kapalıdır. Şirketlerin tüzel kişiliği devam ettiği sürece yatırımcıların ortaklık hakları sürer. Günümüzde mali anlamda çeşitli bozulmalarla karşı karşıya kalan şirketlerin kottan çıkarıldığı görülmektedir.
İstem Dışı Kottan Çıkarma Nedir?
İstem dışı olarak kottan çıkarmanın anlamı listeleme gereksinimlerini belirli sebeplerden ötürü karşılamayan şirketlerin borsadan çıkarılmasıdır. İstemsiz olarak borsadan çıkarılma noktasında kurumsal yönetim ve finansal açıdan sağlıksız olan şirketler risk altındadır. Satış seviyelerinin korunmasından mali standartlara uygun olmaya kadar pek çok faktör borsadaki varlığın gereksinimleri arasında yer alır. Şirketlerin mali yapılarından denetim raporlarına kadar pek çok noktada borsa şartlarına uyumlu olması önem taşır.
Çeşitli sebeplerden ötürü düzenlemeleri ihlal eden firmalar istem dışı kottan çıkarma durumuyla karşılaşabilir. Kottan çıkarılmaya maruz kalmamak isteyen şirketler, hisse senetlerini birleştirme veya nominal değerleri arttırma yoluna gidebilir. Riskli durumda yer alan şirketlerde herhangi bir uyumsuzluk bulunduğu zaman borsa tarafından uyarı verilir. Uyarılara rağmen uyumsuzluk süreci devam eden şirketler ise kottan çıkarma ile karşı karşıya kalır.
| Özel İçerik: Kapanışta ‘’Al’’ Sinyali Veren Hisseler |
Kottan Çıkarma Nasıl Yapılır?
Kottan çıkarmanın yapılması için kanunlar tarafından belirlenen çerçevenin gözetilmesi gerekir. Yatırımcı ve denetleyici kurumların rolü kottan çıkarılma durumlarında oldukça etkilidir. Kottan çıkarılma, tüm taraflar için kanunlarca koylan bir hakkı ifade eder. Kottan çıkarma işlemlerinde denetleyicilerin, otoritenin ve yatırımcıların büyük rolü vardır. Mali tabloların takip edilmesi ve herhangi bir hata yapılmasının önüne geçilir. Güncel olmayan tutarlardan kaynaklı olarak hatalı veriler oluşabileceğinden kottan çıkma talebinde bulunan veya çıkarılan firmaların finans tablolarının kontrolü yapılmalıdır.
Kottan Çıkarma Kriterleri Nedir?
Kottan çıkarmanın kriterleri göz önünde bulundurulduğunda genel olarak borsa koşullarının yerine getirilmemesi ön plandadır. Kottan çıkarmanın özellikleri ve hangi durumlarda yapıldığı şu şekildedir:
- Uzun süreli olarak şirketin her bir hissesi için 1 dolar altında kalan fiyat olmamalıdır.
- Menkul kıymetler borsasından hisse senedi çıkarma işlemi gerçekleştiğinde kottan çıkarma meydana gelir.
- Borsa kotundan çıkarılma sürecinden sonra ortaya çıkabilecek sonuçlar, şirketlerin geleceği açısından önemlidir.
- Borsa kotundan çıkarılmak demek, temel olarak o şirketin borsa şartlarında uyumsuzluk yaşadığıdır.
Finansal anlamda şirketlerin yaşadığı zorluk, uyumsuzluk veya bozulmalara kottan çıkarma sürecinin bir parçası olarak görünür. Fakat birleşme vb. nedenlerden dolayı isteğe bağlı olarak kottan çıkma kararı alan şirketler bulunabilir. Kendi istekleri doğrultusunda kottan çıkma olabileceği gibi devlet tarafından alınan kararla kottan çıkarılma durumu meydana gelebilir.
Kottan Çıkarma Süreci Nasıl İşler?
Kottan çıkarma sürecinin işleyişi ile alakalı olarak Sermaye Piyasası Kurulu’nun bilgilendirilmesi gerekir. Borsanın ve şirket ortaklarının bu konu hakkında bilgi sahibi olması önem taşır. Şirketlerin borsadan çıkması yatırımcılar açısından olumsuz veya olumlu sonuçlar doğurabilir. Genellikle şirketlerin borsadan çıkma durumu oluştuğunda fiyatlardaki voltalitelerin yüksek olması durumuyla karşılaşılır.
Borsada kottan çıkarma kavramının anlaşılabilmesi adına birincil ve ikincil piyasa kavramlarının açıklanması önemlidir. Birincil borsa piyasası, arz ve talep buluşmasının ilk defa gerçekleştiği piyasayı ifade eder. Basit tabirle satıcı ve alıcıların bir araya gelmesidir. İkincil borsa piyasası ise birincil piyasa işlemlerinden sonra var olan yatırımların satılmasını ve maddi anlamda kazanç elde edilmesini içerir.
Herhangi bir şirket borsada varlığını sürdürebilmek için belirli şartları yerine getirmelidir. Alım satım listelerinin içerisinde dahil olan firmaların piyasanın koşullarına uyum sağlaması kotasyon terimiyle ifade edilir. Şirketlerin kottan çıkarılma sebeplerine bağlı olarak farklı durumlarla karşılaşılması mümkündür.
Kottan Çıkarma Nedenleri Nedir?
Kottan çıkarma sebepleri firmaların özel durumlarına bağlı olarak değişken olabilir. Yatırım piyasası özelindeki farklılıklardan kaynaklı olmak üzere birtakım genel nedenlerden söz etmek mümkündür. Firmanın faaliyet içerisinde bulunduğu piyasanın özel olup olmamasına göre belirli durumlarda gerçekleşebilecek bir olaydır. Firmaların borsa kotundan çıkarılmasının nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Firmadaki yabancı yatırımcıların ekonomik veya siyasal koşullar nedeniyle yatırım gerçekleştirmek istememesi ve çekilme eğilimi göstermesi,
- Yabancı ve yerli yatırımcıların piyasa sorumluluklarını yerine getirmemesi ya da getirmek istememesi,
- Firmadaki yabancı yatırımcıların faaliyet gösterilen ülkedeki yatırımlara ağırlık göstermemesi,
- Firmanın yatırımcı desteklerini büyük ölçüde kaybetmesi,
- Halka açık kısımda spekülasyonların oluşmasından kaynaklı olarak olumsuz durumlar meydana gelmesi,
- Spekülatörlerin belirli durumlardan fayda sağlamak adına kottan çıkarılma hamleleri gerçekleştirmesi.
Kottan Çıkarılan Şirket Geri Döner Mi?
Kottan çıkarılan şirketin geri dönüp dönmeyeceği konusunda birtakım faktörler göz önünde bulundurulur. Borsa kotundan çıkarılan şirketlerin KAP üyeliği sonlanmış demektir. Kottan çıkarılan bir şirket tüzel kişiliğinden herhangi bir şey kaybetmez, fakat borsaya bildirim yapma gibi bir zorunluk ortadan kalmış olur.
Kottan Çıkan Hisse Ne Olur?
Kottan çıkan hisselerin ne olduğu ile alakalı olarak yatırımcıların bilmesi gereken bazı durumlar vardır. Hisseler kottan çıkarma kararından sonra işlem görmesi durumu olmadığından dolayı yatırımcıların hisselerini iade etmeleri mümkün olur. Şirket ortakları, kendi isteklerine bağlı olarak hisse senedini satıp satmama konusunda özgürdür. Herhangi bir şirket borsadan ayrılacağı zaman yatırımcılarına dönük olarak hisse senetlerinin fiyatlarını belirli kriterleri baz alarak hesaplamalıdır.