Para piyasası, katılımcıların ortalama vadeleri bir yıl veya daha az olan kısa vadeli, yüksek kaliteye sahip borçlanma senetleri ödünç verebildikleri ve ödünç alabildikleri organize bir döviz piyasasına denilmektedir. Para Piyasası, hükümetlerin, bankaların ve diğer büyük kurumların kısa vadeli nakit akışı ihtiyaçlarını karşılamak için kısa vadeli menkul kıymetler satmalarını sağlamaktadır. Ayrıca, bireysel yatırımcıların düşük riskli bir piyasaya küçük miktarlarda yatırım yapmalarını sağlar. Bu piyasada işlem gören bazı araçlar arasında yer alanlar; hazine bonoları, mevduat sertifikaları, ticari kağıt, federal fonlar , döviz senetleri yer almaktadır.
Kısa vadeli nakit akışı ihtiyacı olan büyük şirketler, doğrudan iştirakleri aracılığıyla piyasadan borç alabilirken, fazla nakit sahibi olan küçük şirketler ise para piyasası yatırım fonlarından borç alabilmektedir. Para piyasasından kâr etmek isteyen bireysel yatırımcılar, para piyasası banka hesapları veya para piyasası yatırım fonu aracılığıyla yatırım yapabilirler. Para piyasası yatırım fonu, bireysel yatırımcılar adına para piyasası menkul kıymetleri satın alan profesyonel olarak yönetilen bir fondur.
Para Piyasasının İşlevleri
Para piyasası, hükümetlere, ticari bankalara ve diğer büyük kuruluşlara kısa vadeli likidite akışı sağlayarak bir ülkenin ekonomik istikrarına ve gelişmesine katkıda bulunmaktadır.
Para piyasasının ana işlevleri şunlardır;
1 Ticaret Finansmanı
Para piyasası, kısa vadeli fonlara acil ihtiyaç duyan yerel ve uluslararası yatırımcılara finansman sağlar. Döviz faturalarını iskonto etmek için bir olanak sağlar ve bu da mal ve hizmetlerin ödenmesi için hızlı bir biçimde fon sağlamaktadır.
2. Merkez Bankası Politikaları
Merkez bankası, bir ülkenin para politikasına rehberlik etmekten ve sağlıklı bir finansal sistem sağlamak için önlemler almaktan sorumludur. Para piyasası aracılığıyla merkez bankası politika oluşturma işlevini etkin bir şekilde yerine getirebilir. Örneğin, para piyasasındaki kısa vadeli faiz oranları bankacılık sektöründeki mevcut koşulları temsil etmekte ve merkez bankasına uygun bir faiz politikası geliştirmesinde önemli bir yol gösterebilmektedir.
3 Endüstrilerin Büyümesi
Para piyasası, işletmelerin işletme sermayesi ihtiyaçlarını finanse etmek için kısa vadeli krediler alabileceği kolay bir yol sağlar. Büyük miktarda işlem nedeniyle, işletmeler hammadde satın almak, çalışanlara ödeme yapmak veya diğer kısa vadeli harcamaları karşılamakla ilgili nakit sıkıntısı yaşayabilirler. Ticari kâğıt ve finans faturaları sayesinde kısa vadede kolayca borç alabilirler. Para piyasası uzun vadeli krediler sağlamasa da, sermaye piyasasını etkiler ve ayrıca işletmelerin uzun vadeli finansman elde etmelerine yardımcı olabilir. Sermaye piyasası faiz oranlarını para piyasasında hakim olan faiz oranına göre karşılaştırır.
4 Ticari Bankaların Kendilerine Yeterliliği
Para piyasası, ticari bankalara aşırı rezervlerini yatırımlayabilecekleri ve likiditeyi korurken faiz kazanabilecekleri hazır bir piyasa sunmaktadır. Kambiyo senetleri gibi kısa vadeli yatırımlar, müşteri çekimlerini desteklemek için kolayca nakde çevrilebilir. Ayrıca, likidite sorunları ile karşılaştıklarında, merkez bankasından borçlanmaya alternatif olarak kısa vadede para piyasasından borç alabilirler. Bunun avantajı, para piyasasının kısa vadeli krediler için merkez bankasının geneline göre daha düşük faiz oranları uygulayabilmesidir.
Para Piyasasında İşlem Gören Araç Türleri Nelerdir?
Para piyasasında kısa vadeli borçlanma ve borçlanma için çeşitli finansal araçlar yaratılır, bunlar aşağıdakileri içerir:
1 Hazine Bonosu
Hazine bonoları , Her ülkenin hazineleri tarafından satışa sunulan en güvenli yatırımlarda ABD Hazinesi tarafından, vadeye ulaşan Hazine bonolarını yeniden finanse etmek ve federal hükümetin açıklarını finanse etmek için düzenli olarak çıkarılırlar. Bir, üç, altı veya on iki aylık bir vadeleri vardır. Hazine bonoları nominal değerlerine göre iskonto edilmiş olarak satılır ve iskonto edilmiş satın alma fiyatı ile nominal değer arasındaki fark faiz oranını temsil eder. Bankalar, aracı kurumlar, bireysel yatırımcılar, emeklilik fonları, sigorta şirketleri ve diğer büyük kurumlar tarafından satın alınır.
2 Mevduat Sertifikası
Doğrudan ticari bir banka tarafından depozito belgesi (CD) verilir, ancak aracı kurumlar aracılığıyla satın alınabilir. Üç aydan beş yıla kadar vade tarihine sahiptir ve herhangi bir mezhepte verilebilir. Çoğu CD'nin sabit bir vade tarihi ve faiz oranı vardır ve vade zamanından önce çekilme cezası alırlar. Tıpkı bir bankanın çek hesabı gibi, Federal Mevduat Sigortası Şirketi (FDIC) tarafından bir teminat belgesi sigortalanır.
3 Ticari Kağıt
Ticari kağıt, envanter ve hesap borçları gibi kısa vadeli nakit akışı ihtiyaçlarını finanse etmek için büyük kurumlar veya şirketler tarafından verilen teminatsız bir kredidir. Ticari kağıdın fiyatı ile nominal değeri arasındaki fark yatırımcıya kar olmak üzere iskonto edilir. Sadece yüksek kredi notuna sahip kurumlar ticari kâğıt çıkarabilir ve bu nedenle güvenli bir yatırım olarak kabul edilir.
4. Bankacının Kabulü
Bir bankacının kabulü, bir firma tarafından çıkarılan ancak bir banka tarafından garanti edilen bir tür kısa vadeli borçtur. Kabul sahibi ikincil bir piyasada satmaya karar verebilir ve yatırımcılar kısa vadeli yatırımdan kâr edebilirler. Vade tarihi genellikle ihraç tarihinden itibaren bir ay ile altı ay arasındadır.
5 Geri Alım Sözleşmeleri
Repo, bir menkul kıymetin daha sonraki bir tarihte daha yüksek bir fiyattan geri alım sözleşmesi ile satılmasını içeren kısa vadeli bir borçlanma şeklidir. Hazine bonolarını bir borç verene satan ve daha sonraki bir tarihte kararlaştırılan bir fiyattan geri satın almayı kabul eden devlet menkul kıymetlerindeki iştiraklar tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır.