SRC20'leri anlamak için BRC20'lerin ne olduğunu anlamak lazım öncelikle. BRC-20 (Bitcoin Request for Comment) bir token standartı.
Bildiğiniz gibi 1 $BTC 100.000.000 birimden oluşuyor. Bu birimlerin adı Satoshi, kısaltması Sat, çoğulu Sats. Yani yarım Bitcoin demek yerine 50M Satoshi de diyebiliriz.
Geçtiğimiz aylarda bir geliştirici 0.00000001 Bitcoin'e yani 1 Satoshi'ye bazı bilgilerin yazılıp saklanmasını sağlayan bir iyileştirme yaptı.
Böylelikle birine 1 Satoshi gönderdiğimizde o Satoshi'yle birlikte içine gömülü bazı bilgiler de gönderebiliyoruz.
Nedir bu bilgiler? Ya da tam olarak ne işliyoruz 1 Satoshi'ye?
Tam olarak bunu;
{
"p": "brc-20",
"op": "deploy",
"tick": "ordi",
"max": "21000000",
"lim": "1000"
}
p: brc-20 olduğunu,
op: hangi işlemin yapılacağını (ağa dağıtmak mı, dağıtılanı mint etmek mi, dağıtılıp mint edileni transfer etmek mi),
tick: basacağınız tokenin adını (maksimum 4 harf olabilir),
max: maksimum arzını,
lim: bu arzdan tek seferde mintlenecek miktarı gösterir.
yani güzergah şu şekilde:
Unisat.io sitesinden bir Bitcoin cüzdanı açıp ona Bitcoin gönderiyorsun.
O cüzdanla unisat.io sitesine bağlanıp özelliklerini belirlediğin bir token Deploy ediyorsun, yani ağa yüklüyorsun, kaydediyorsun. Bunun için sadece transfer ücreti ödüyorsun.
Deploy ettikten sonra cüzdanına o miktarda token geliyor (Aslında tam olarak üzerinde belirli değerler olan 1 adet Satoshi geliyor). Yani maksimum arzın hepsi tek bir token olarak geliyor.
Daha sonra isteyen kişi bu tokenin adını yine aynı sitede yazıp tek seferde senin belirlediğin limit kadar mint ediyor. Bunun için sadece transfer ücreti ödüyor.
Olur da bu mint ettiklerini bir başkasına göndermek isterse transfer özelliğini açmak için bir kere daha işlem yapıyor ve işlem ücreti ödüyor.
Böylelikle artık istediği kişiye transfer edebiliyor elindekileri.
Örnek veriyorum 100 adet maksimum arza sahip bir token çıkarıyorsun. Ve diyorsun ki bundan tek seferde maksimum 10 tane mint edebilsinler, kazabilsinler. Yani sadece 10 kişi bunu bedavaya (işlem ücreti hariç) alabilsin.
Yani ilk 10 kişi için tek bir mint maliyeti 2 transfer ücreti kadar (o da şu an yaklaşık $60-70)
Diyelim ki biri senin tokeninden tek seferde maksimum limit mint (10 tane) etti. Bu kişi isterse bu 10 taneyi istediği şekilde parçalara ayırabilir (5-5, 3-5-2, 2-8).
Daha sonra bu ayırdığı parçaları unisat.io gibi sitelerde satışa koyabilir.
Velhasılıkelam BRC20 token standartları kabaca bu şekilde.
Gelelim SRC20 token standartına.
SRC20'ler de aynı BRC20'ler gibi Bitcoin üzerine gömülü bilgi parçaları olarak tarif edilebilir. Genel anlamıyla BRC20'lerle neredeyse birebir aynı.
Sadece bir farkla.
Bir geliştirici (@mikeinspace) BRC-20’lerin olur da madenciler kollektif bir karar alırlarsa tamamen yok olacaklarını ortaya attı.
Zira BRC-20’ler halihazırda yavaş olan Bitcoin ağınındaki işlem ücretlerinin artmasına neden oluyor. Hoş yüksek işlem ücretleri en çok madencilere yarar ama madenciler aynı zamanda büyük Bitcoin balinalarıdır.
BRC-20’lerin Bitcoin’e zarar verdiğini düşünürlerse ağı forklayarak bunun önüne geçmek isteyeceklerdir.
İşte @mikeinspace böyle bir durumun olması ihtimaline karşı hiçkimsenin yok edemeyeceği bir protokol çıkardı.
SRC-20, diğer adıyla Bitcoin Stamps.
SRC-20’ler de tıpkı BRC-20’ler gibi Bitcoin üzerinde üretiliyor.
Tek fark BRC-20’ler Satoshi’ler üzerine kazılırken SRC-20’ler UTXO setlerinin üzerine kazılıyor.
Bu da silinmesine ya da budanmasına engel oluyor.
UTXO setlerinin ne olduğuna burada değinmeyeceğim. Ama kabaca şöyle diyebiliriz.
Birine Bitcoin gönderdiğinizde (örneğin 1.7 Bitcoin) sistem sizin tüm bakiyenizi paket olarak gönderip (tabiri caizse) para üstünü tekrar size geri gönderir.
Yani cüzdanınızda 2 Bitcoin vardır, hepsini gönderip 0.3'ünü size geri yatırır. Bu 0.3 UTXO'dur. Tekrar birine 0.2 göndermek isterseniz 0.3 komple gider ve para üstü 0.1 geri gelir. Bu UTXO'dur.
Çok basite indirgeyerek anlattım ama sistem buna benzer bir şey.
Hal böyle olunca bu UTXO setlerini silmeniz yahut bozmanız imkansıza yakın. Dolayısıyla UTXO setlerine gömülü bilgilerin güvenli kalması çok daha olağan.
İşte, SRC20'lerin kısa tarihi de bu şekilde. BRC20'ler Bitcoin üzerinde NFT ve token çıkarılmasına olanak tanıdı fakat bir yumuşak karnı var. Madenciler bir araya gelerek bu NFT ve tokenleri yok edebilir.
SRC20'ler ise bu eksikliği düzeltmek üzere piyasaya çıktı. İddiası Bitcoin var olduğu müddetçe SRC20'ler de var olacak.
An itibariyle SRC20'lerin toplam piyasa değeri yaklaşık $80M.
En büyük iki token:
- $STAMP
- $KEVIN
KEVIN ilk piyasaya çıkan SRC20 tokenidir.
STAMP ise BRC20'lerin ORDI'sidir. Geliştirici tarafından üretilmiştir. An itibariyle ekosistemin en değerli tokenidir.
Biraz da BRC20 ve SRC20'lerin neden önümüzdeki süreçte piyasayı domine edeceğine olan inancımdan bahsedeyim.
• 14 yıllık serüvende ilk defa gerçekleşti. Kelimenin tam anlamıyla kripto dünyasında bir yenilik. Verimli ya da verimsiz olmasından bağımsız, yenilik olması başlı başına bir neden.
• Bitcoin maximalistleri alternatif hiçbir coine yanaşmazlar. Özellikle old-school BTC yatırımcıları oldukça muhafazakarlardır. Bununla birlikte piyasanın en zenginleri de onlardır.
Altcoinlerin yükselişiyle birlikte Bitcoin'e olan ilgi (yatırım açısından) azaldı. Bitcoin tokenlerine olası bir ilgi (tx fee açısından) Bitcoin'e dolaylı bir talep yaratır (Ethereum'da olduğu gibi). Maxiler ilginin tekrar Bitcoin'e yönelmesi için alternatif olarak BRC-SRC ekosistemine yatırım yapabilir-destekleyebilir. Bu onlar için iki yönlü bir kazanç olacaktır.
• Tecrübelerimden yola çıkarak trendlerin çoğunlukla bu tarz bir varoluş sürecinden geçen projelerle-yeniliklerle meydana geldiğini düşünüyorum. Piyasa her zaman beklenmeyeni fiyatlar-zor öngörüleni. Dolayısıyla Bitcoin tokenleri tam da böyle bir puslu havaya sahip.
• Herkes ölçeklenebilir ikinci katmanlar (ARB, OP, zkSYNC vb.) yahut sözde ölçeklenebilir capital destekli birinci katmanlar (SOL, APT, AVAX) üzerine hesap kitap yaparken KAS beklenmedik bir şekilde en iyi performansı gösterir. Öngörülmesi zor olanlar nezdimce potansiyeli yüksek olanlardır.
• Verimlilik açısından henüz yolun başında oldukları için öngörülemeyen iyileştirmelere maruz kalabilirler. Risk yatırımı zaten burada başlar. Potansiyeli olan ürün potansiyelinin gerçekleşme ihtimaline karşın yatırım alır.
Tüm bu neden ve çözümlemeler Bitcoin tokenlerinin önümüzdeki süreçte piyasayı domine edeceğine dair inancımı açıklıyor.
Kaynak: Melik Bayram