Gösterge faizin ne olduğu referans olarak kabul edilen faiz türlerinden birisi olarak yapılabilir. Serbest piyasada yer alan diğer faiz oranlarını etkileyen finansal bir araçtır. Günümüzde gelişmekte olan ülkeler arasında bulunan Türkiye’de gösterge faiz, yatırımcıların ekonomi üzerindeki beklentilerini yansıtan oran olarak nitelendirilir. Vadesine 2 yıl bulunan ve en fazla işlem gören devlet tahvilinin faiz oranıdır. En fazla işlem görmesi, likit olması anlamını taşırken, 3 ya da 6 ayda bir kupon ödemesi bulunan tahvil faiz oranı, gösterge faizdir. Gösterge faiz oranları tahvil fiyatlarının belirlenmesinde önemli bir role sahipken her ülkede sabit oranlardan söz edilemeyeceği bilinmelidir.

Gösterge Faiz Nasıl Belirlenir?

Gösterge faizin belirlenmesi günlük olarak gerçekleşen bir işlemdir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından rutin olarak açıklanan faiz oranıdır. Gösterge faizin belirlenmesinde Hazine Bakanlığı’nın ihraç ettiği tahvil değerlerinin ölçülmesi etkilidir. Faiz oranlarının belirlenmesinde ikincil piyasaların etkili olduğu söylenebilir. İkincil piyasa, menkul kıymet ticaretinin gerçekleştirildiği bir piyasa türüdür. İhraç edilen menkul kıymetler ilk defa bu piyasada işleme alınır. Tahvil fiyatlarının belirlenmesinde baz alınan bu faiz türü, pek çok faiz işleminde dikkate alındığından gösterge olarak anılır. İngilizce’de gösterge faizin karşılığı ise “benchmark interest rate” şeklinde bilinir.

Gösterge Faiz Ne İşe Yarar?

Gösterge faizin ne işe yaradığı konusunda piyasada pek çok farklı yerde karşılaşılıyor olması önem taşır. Gösterge faiz, gerçekleştirilen işlemlerde referans olarak alındığından bilinmesi önemlidir. Devlet hazinesi, ihtiyaç duyulan mali desteği iç veya dış kaynaklardan karşılama yoluna gider. Bunun için ülke dışı veya ülke içinden borçlanma yapılır. İç veya dıştan sağlanan finansal destek, cari harcamalardan bütçe açıklarına kadar pek çok farklı noktada kullanılır. Yatırımcılar devlete borçlandığı zaman faiz oranının belirlenmesini sağlayan kriter göstergedir. Gösterge faizin belirlenmesinde ölçüt olarak alınan tahvil ise değişkendir.

Gösterge Faiz Neden Yükselir?

Gösterge faizin yükselme nedeni ile alakalı çeşitli etkenlerden söz etmek mümkündür. Dış ve iç politik gelişmelerden ekonomik gidişata kadar farklı durumlar gösterge faizin yükselme sebeplerinden olabilir. İç ve dış politikada meydana gelen değişimler, gösterge faiz üzerinde doğrudan etkilidir. Gösterge faizin yükselmesine neden olan ve oranları etkileyen unsurlar şu şekilde sıralanabilir:

• İç Politika: Siyasi istikrarsızlık, seçim dönemleri veya erken seçimin gelmesi gibi faktörler gösterge faizin yükselmesine neden olabilir. Hukuk üstünlüğü gözetilmemesi, iç çatışmalar ve mülkiyet haklarına dönük davranışlar da oranı yükselten unsurlardandır.

• Uluslararası Konjonktür: Ticari savaşlar, gelişmiş ülkelerdeki merkez banka faiz oranları ve rezerv para birimi bulunan ülkelerin parasal anlamda aldıkları kararlar gösterge faizin yükselmesinde etkilidir.

• Ülke İçi Makro Ekonomik Gelişme: Aşırı talep, kredi taleplerinde artma veya azalmalar ve kamu harcamaları gibi faktörlerdir. Merkez Bankası tarafından benimsenen para politikaları veya hükümetin izlediği mali politikalar gösterge faiz artışına etki eder.

• Dış Politika: Sınır ülkelerde oluşan gerginlikler ve bölgesel anlamda savaşın çıkma ihtimali faiz oranını yükselten dış politika unsurları arasındadır.

Gösterge Faiz Artarsa Ne Olur?

Gösterge faiz artışının sonucu kamunun borçlanma dengelerine etki eder. Kamu borçlanma araçlarına olan talep azalıp arttığı zaman gösterge faiz devreye girer. Kamu borçlanmasının manası, ülke içerisindeki iç veya dış finans kurumlarının borçlanma maliyetleri olarak ifade edilir. Gösterge faiz oranının artması halinde kamu, çok daha yüksek maliyetle borçlanma yoluna gidebilir. Devamında ise borçları ödeyebilmek adına özelleştirme tercih edilebilir.

Gösterge Faiz Nasıl Hesaplanır?

Gösterge faizin hesaplanmasının yolu bazı ülkelerde birbirinden farklıdır. Örneğin ABD’de son 10 yıldaki devlet tahvilleri baz alınarak hesaplama yapılır. Türkiye’de ise 2 yıllık süre baz alınarak hesaplamalar gerçekleştirilir. Zaman zaman faizlerin düşüp yükselmesiyle alakalı pek çok noktada fikirlerin yürütüldüğü görülmektedir. Belirli sebeplerden dolayı düşen veya yükselen faiz oranı gösterge faizdir. Gösterge faiz, çoğunlukla politika faiz oranı ile karıştırılır. Gösterge faizlerinin hesaplanması için baz alınan kriterler arasında arz ve talep dengesi önem taşır. Politika faiz ise TCMB tarafından belirlenerek uygulanan faiz oranını ifade eder.

Gösterge Faiz ve Politika Faiz Farkı Nedir?

Gösterge faiz ve politika faiz ayrımı en temelde gösterge faizin ikincil piyasada oluşmasıdır. Faizlerle alakalı olarak yapılan yorumlamalarda gösterge faiz baz alınarak konuşmalara yön verilir. Politika faiz ise TCMB tarafından ilan edilen faizleri ifade eder. Gösterge faizde net olarak belirlenen bir tahvil bulunmamakla beraber referans gösterilen faiz olarak tanımlanır.

Politika faiz oranı ise para politikaları hakkında fikir sahibi olmaya yardımcı olur. Kredi ve mevduat faizlerinden gelecekteki enflasyon oranlarına kadar pek çok nokta hakkında politika faiz sayesinde fikir yürütmek mümkündür. Politika faizleri ile alakalı olarak alınan kararları alan kurum, Para Politikası Kurulu’dur. Politika faizin belirlenmesinde baz alınan kriterler şu şekilde sıralanır:

• Döviz kurları,
• Enflasyon beklentileri,
• Maliye politikası,
• Arz ve talep dengesi,
• Özel sektör fiyatları,
• Dışsal faktör analizleri.

Gösterge Faiz Ne Anlatır?

Gösterge faizin anlattığı şey piyasadaki risk beklentileri ile yakından ilişkilidir. Belirli durumlar karşısında gösterge faiz oranlarında yükselmeler meydana gelebilir. Döviz bazlı olarak işlem gerçekleştiren yatırımcılar, politika ve gösterge faizi arasındaki farkları göz önünde bulundurarak yönlerini belirleyebilir. Gösterge faiz, en genel çerçevede yabancıların Türkiye’ye gösterdiği ilgi ve belirli durumlar karşısında meydana gelebilecek risk beklentilerini yansıtır.